جوین، نگین سبز خراسان رضوی

 معرفی اجمالی موقعیت شهرستان جوین :


شهرستان جوین  با مساحتی در حدود 05/1656 کیلومتر مربع با تعداد 2 بخش ( مرکزی – عطاملک )یک شهر (نقاب) و تعداد 4 دهستان (مرکزی  – پیراکوه - حکم اباد – زرین )  با ارتفاع متوسط 1100 متر از سطح دریا در دامنه های شمالی کوههای جغتای قرار دارد. این منطقه از نظر مختصات جغرافیایی در محدوده تقریبی َ25  ْ36 تا َ50  ْ36  عرض شمالی و  َ12  ْ57 تا  َ53  ْ57 طول شرقی قرار دارد. از نظر تقسیمات کشوری جزء استان خراسان رضوی می باشد. این شهرستان  به علت واقع شدن بین ارتفاعات آلاداغ در شمال و کوههای جغتای در جنوب از موقعیت ویژه ای برخوردار است و از نظر آب و هوا، کشاورزی، اقتصاد و غیره از دیگر شهرستانهای اطراف  متمایز گردیده است و همچنین عبور راه آهن سراسری تهران- مشهد از مرکز این ناحیه موقعیت ویژه ای را برای این دشت فراهم نموده است. این شهرستان  در شمال سبزوار واقع گردیده و از شمال به اسفراین از شرق و جنوب شرق به بخش خوشاب سبزوار، از جنوب به بخش مرکزی سبزوار و بخش داورزن و از سمت غرب به شهرستان جغتای محدود می گردد و این شهرستان در محدوده دو بخش  به نامهای مرکزی  (جوین) و عطاملک  به مرکزیت (حکم آباد) قرار دارد. و مرکز آن شهر نقاب می باشد.

الگوی کشت در هر منطقه براساس شرایط آب و هوایی، نوع خاک، میزان آب قابل دسترس (زیرزمینی و سطحی)، نوع گیاهانی که توانایی رشد در آن منطقه را دارند، متفاوت می باشند. لذا با توجه به آب و هوای منطقه که گرم و خشک می باشد، گیاهانی توانایی رشد و نمو را دارند که نیاز به آب کمی داشته باشند. گیاهان زراعی غالب دهستان عبارتند از گندم، چغندرقند، جو، یونجه، هندوانه پنبه و کلزا و سایر محصولات زراعی آن مقادیر خیلی کمی را دارا هستند شامل کنجد، انواع حبوبات (لوبیا، عدس و نخود)، پیاز، گوجه فرنگی، بادمجان می باشند. گیاهان باغی منطقه ، انگور، بادام و پسته و انار می باشند اما درختان میوه از نوع آلبالو، گوجه سبز، زردآلو نیز به مقدار کمی کاشته شده اند که صرفاً مصرف داخلی دارد. 

آنچه از کتب تاریخ بر می آید نام جوین به صورتهای مختلف ولی نزدیک به هم آمده و آن نامها عبارتند از گویان ، گوان ، کوان (پهلوان) و چون در زبان عرب (گ) وجود ندارد به جوین معروف شده ناصر خسرو در سفرش از این ناحیه عبور کرده و می نویسد که از راه (کوان) به سوی بسطام رفته است و جوین ملج و پناهگاه مردم خراسان در زمانهای مختلف بوده و در کتاب لسان العرب جلد 2 مولف ابن منصور درباره جوین چنین آمده است جوین مصفر جون (گون) و آن نام گیاهی است که از شدت منبری به سیاهی بدل شده است از ماده جوند و آن خورشید است . بخاطر نورانی بودن و صفایش در روایتی آمده که پیامبر گرامی (ص) عبائی داشت به رنگ سفید و سیاه که از این کلمه معنی رنگارنگ تعبیر می شود . جوین به قول لبید ابن ربیع شاعر معروف عرب،  سرزمینی است که نفس کشیدن در آن حیات بخش است . حتی برای انسانی که در حالت موت است نفس کشیدن در طبیعت این سرزمین فرح بخش میداند و به لحاظ پارامتر اقتصادی ، صنعتی و وضعیت نسبتاً خوب اقتصادی و معیشتی مردم منطقه از رشد آگاهی سیاسی خوبی برخودار بوده و همچنین ارتباط شهرستانهای مجاور و سایر نقاط کشور و وجود ایستگاه مرکزی راه آهن سراسری تهران مشهد در جوین ، منطقه را به یکی از مناطق مهاجر پذیر تبدیل نموده است .

موقعیت اجتماعی:

در حمله مغول به استان خراسان منطقه جوین یکی از هفت بلوک استان خراسان بوده است که از حملات مغول بی بهره نشده و این منطقه به ویرانه ای تبدیل شده و در اثر پراکندگی و مهاجرت اقوام مختلف و سکونت در روستاهای این شهرستان زبانهای فارسی،ترکی،کردی رواج دارد که اخیراً پس از پیشرفت فرهنگ جامعه در بیشتر روستاهها زبان فارسی جایگزین شده است ولی بیشتر پیشکسوتان به زبان ترکی تکلم می نمایند. مراسم عروسی و عزاداری در روستاهها به همان سنت قبلی که نشان از پیروی و اطاعت از اجداد و بزرگان می باشد. تعزیه و شبیه خوانی نیز در ماه محرم و صفر و سوگواری سایر ائمه در ماههای مخصوص به خود در شهر و روستاههای اطراف اجرا می گردد. 

آثار تاریخی مهم و شخصیت های سیاسی فرهنگی شهرستان جوین :

- عطاملک جوینی مولف کتاب جهان گشای جوینی ،

- خواجه شمس الدین ، اله یار خان جوینی ، حاکم آق قلعه

- نجیب الدین فراش جوینی ،

- ابوالمعالی امام الحرمین

و وجود کارخانه قند جوین و شرکت کشت و صنعت جوین و کارخانه عظیم ماشین های الکتریکی از دیگر پارامترهای اقتصادی مهم می باشد .

از آثار باستانی شهرستان می توان :

- مسجد آق قلعه ،

-  آرامگاه خواجه نجم الدین کبری

- قوش تپه ،

- امام زاده کروژده ،

- تپه های بسجرد ،

- تپه های احمد آباد ،

- تپه شمس آباد ،

- آرامگاه معین الدین انداده ،

- امام زاده بهرامیه ،

- امام زاده کلاته میمری ،